Jeśli wybieramy się na wycieczkę do stolicy, obowiązkowym punktem powinien być Zamek Królewski – obiekt z długą i bogatą historią, jedna z wizytówek miasta. Coś, co jest pierwszą rzeczą przychodzącą na myśl obcokrajowcom odwiedzającym Warszawę. Zanim jednak znajdziesz się w murach tego budynku, warto choć pokrótce zapoznać się jego dziejami.
Zamek Królewski w Warszawie Historia
Zamek Królewski w Warszawie swoimi początkami sięga XIV w., kiedy to została zbudowana Wieża Wielka (dzisiejsza Wieża Grodzka). Aż do lat 60. XVI w. zachował swój niezmieniony średniowieczny kształt – jego poszczególne części stanowiły: Dwór Wielki z Wieżą Grodzką, budynek południowy oraz Dwór Mniejszy. Początkowo stanowił siedzibę książąt mazowieckich (pamiętajmy, że mówimy o czasach rozbicia dzielnicowego). W latach 1294-1313 książę Bolesław II objął swoim panowaniem całe Mazowsze i to właśnie on usytuował swoją siedzibę w miejscu dzisiejszego Zamku. Początkowo był to jedynie kompleks budynków pełniących rozmaite funkcje – mieszkania dla rodziny księcia, dworzan i urzędników oraz pomieszczenia, można rzec, użyteczności publicznej, czyli dla administracji.
Pierwszym polskim królem, który odwiedził owo miejsce był Władysław Jagiełło, a było to podczas jednego z objazdów władcy po kraju w roku 1426. Mazowsze nie należało w tedy do Królestwa Polskiego – było jedynie jego lennem zarządzanym przez dynastię Piastów mazowieckich, a we wspomnianym roku rządy sprawował tam Janusz III Starszy. Kolejna królewska wizyta miała miejsce całe sto lat później – w 1526 r. Wtedy to Zygmunt I Stary po bezpotomnej śmierci swoich lenników, książąt Stanisława i Janusza, objął w posiadanie ich dwór książęcy oraz całe Mazowsze. W roku 1529 r. w Warszawie po raz pierwszy zwołano sejm koronny, który ostatecznie poświadczył przyłączenie dzielnicy mazowieckiej do Królestwa Polskiego. Zabudowania zamkowe rezydencją polskich monarchów stawały się stopniowo. Początkowo królowie, którzy od czasu zawarcia Unii w Krewie w 1385 r., byli władcami zarówno Polski, jak i Litwy, rezydowali w stolicach tych krajów – Krakowie i Wilnie. Zamek warszawski był jednak odwiedzany przez królewskie małżonki oraz córki. W 1545 r. królowa Bona Sforza – żona Zygmunta I – w ramach oprawy wdowiej otrzymała kilkanaście mazowieckich starostw. Następnie w roku 1848 r., po śmierci swojego męża, na stałe przeniosła się na Mazowsze. Wraz ze swoimi córkami – Zofią, Anną i Katarzyną – zamieszkała w Dworze Mniejszym. Wkrótce dołączyła do niej najstarsza córka – wygnana z Węgier królowa Izabela Jagiellonka.
Kolejny władca, Zygmunt August, podjął dzieło reform państwowych, wśród których miało być jeszcze większe zacieśnienie więzi między Polską i Litwą w postaci tzw. unii realnej. Procesy te spowodowały szybki wzrost rangi Warszawy. Król znaczną ilość czasu spędzał na pograniczu polsko-litewskim – głównie w Grodnie, Knyszynie oraz Warszawie. Pod koniec roku 1568 r. wraz ze swoim dworem na stałe przeniósł się do Warszawy. Wraz z nim uczynili to najwyżsi urzędnicy państwowi, w tym marszałkowie, kanclerz oraz podkanclerz i podskarbi. Wkrótce wznowiono rozpoczętą już pięć lat wcześniej poważną rozbudowę Zamku. Po śmierci Zygmunta Augusta rozpoczęły się lata panowania królów elekcyjnych. Jeśli chodzi o kolejne zmiany w zakresie architektury – największe zasługi miał Zygmunt III oraz jego następcy z dynastii Wazów. W roku 1596 r. Zygmunt III Waza oficjalnie ustanowił Warszawę – będącą już wtedy ważnym ośrodkiem istniejącej od 1569 r. Rzeczpospolitej Obojga Narodów – stolicą państwa. Wiek XVII w., oprócz wojen kozackich, moskiewskich oraz szwedzkich z lat 1648-1667, przyniósł istotne przeobrażenia ustrojowe. W tym czasie warszawski Zamek w pełni zaczął uosabiać centrum polityczne kraju, choć Kraków nadal zachował część funkcji stołecznych. Dalej odbywały się tam sejmy koronacyjne oraz koronacje nowych monarchów. Ponadto krypty wawelskie pozostały tradycyjną królewską nekropolią.
Czasy panowania saskiej dynastii Wettinów nie były dla Zamku zbyt korzystne, głównie za sprawą bardzo ograniczonych finansów przeznaczanych na jego utrzymanie. Doraźne remonty nie były wystarczające. Kolejną kwestią były dokonywane zniszczenia m.in. w 1704 r. spowodowane przez Szwedów. Trzy lata później dewastacji dokonały wojska moskiewskie. Prace remontowe podjęte w latach 1721-1722 nie przyniosły większych efektów. Sytuacja doprowadziła do tego, że w połowie lat 30. XVIII w., zamek nie nadawał się już na siedzibę władców. Zresztą oni sami woleli przenieść się do nowopowstałego Pałacu Saskiego. Lata 1740-1746 to czas gruntownej przebudowy Zamku, która wraz z remontami z lat 1721-1722, nadała budowli dzisiejszy zewnętrzny wygląd. Z kolei okazałe wnętrza zawdzięczamy inicjatywie Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wtedy to Zamek Królewski w Warszawie przeżywał lata największej świetności, zachwycając wysmakowaną aranżacją wnętrz i stanowiąc nie tylko centrum polityczne, ale również miejsce spotkań wybitnych ludzi ze świata nauki i sztuki.
Rok 1795 i III rozbiór Polski miały opłakane skutki również dla Zamku Królewskiego. Już w grudniu 1794 r. na rozkaz carycy Katarzyny wywieziono wtedy do Petersburga niezwykle cenne archiwum Metryki Koronnej i Litewskiej. W murach dawnej monarszej rezydencji pozostała tylko niewielka liczba służby. W styczniu 1795 r., pod rosyjską eskortą, na zawsze Warszawę opuścił Stanisław August Poniatowski. Rok później do miasta wkroczyły oddziały pruskie, obejmując tym samym nową prowincję Prus – tzw. Prusy Wschodnie. Warszawa została zdegradowana do roli miasta prowincjalnego, a w Zamku Królewskim urzędowali pruscy urzędnicy. Ich panowanie zakończyło się w roku 1806 r., gdy w pośpiechu uciekali przed nadchodzącymi wojskami Napoleona. Koniec epopei napoleońskiej przyniósł likwidację istniejącego od 1807 r. Księstwa Warszawskiego. Decyzją Kongresu Wiedeńskiego zostało utworzone Królestwo Polskie, będące jednak pod władaniem rosyjskim. Zamek pozostał siedzibą monarchy, którym odtąd był car rosyjski, jednak zazwyczaj stał pusty. Po upadku powstania listopadowego, Zamek przestał pełnić funkcję siedziby królewskiej. Stał się rezydencją namiestników, a od 1874 r. – generał-gubernatorów. Tak więc dawny symbol Rzeczypospolitej na stałe stał się siedzibą przedstawicieli obcego państwa.
W roku 1915 r., uciekając przed niemiecką ofensywą, Warszawę opuścił ostatni rosyjski generał gubernator, wywożąc ze sobą 800 skrzyń wypełnionych wyposażeniem Zamku. Jego miejsce zajął natomiast niemiecki generał-gubernator oraz niemieccy urzędnicy. Część skradzionych dzieł sztuki udało się odzyskać po odzyskaniu przez Polskę w 1918 r. niepodległości. We wrześniu 1939 r. Zamek został zbombardowany, jednak niektóre dzieła sztuki i elementy dekoracyjne wnętrz udało się ocalić. Prawdziwa tragedia nastąpiła we wrześniu 1944 r., kiedy to Zamek Królewski został przez wojska niemieckie wysadzony w powietrze.
Zamek królewski Warszawa zwiedzanie
Po roku 1945 władze komunistyczne uparcie zwlekały z rozpoczęciem odbudowy. Dopiero w 1971 r. podjęto decyzję o rozpoczęciu prac. Warto zaznaczyć, że wszelkie pieniądze na odbudowę aż do 1980 r. płynęły wyłącznie z ofiarności społeczeństwa. Zrekonstruowane wnętrza zamkowe udostępniono zwiedzającym w 1984 r.
Obecnie Zamek Królewski w Warszawie, zaraz obok Zamku na Wawelu, pozostaje symbolem dawnej świetności Polski oraz przypomina o jej wspaniałej, choć nieraz krwawej i burzliwej historii. Nawiązując do tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej, odbywają się na nim najważniejsze uroczystości rangi państwowej.
Wszystkie zdjęcia Zamku królewskiego w Warszawie pochodzą z wikimedia.org.
